เชื้ออีโคไล (E. coli) คืออะไร? รู้จักให้ลึกถึงสาเหตุ อาการ และวิธีป้องกันที่ถูกต้อง

เชื้ออีโคไล (E. coli) คือเชื้ออะไรกันแน่?

แชื้อ อีโคไล คือ แบคทีเรียที่มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Escherichia coli อาศัยอยู่ในลำไส้ใหญ่ของมนุษย์และสัตว์อย่างปกติ ตามข้อมูล WHO เชื้อ E. coli ส่วนใหญ่ไม่อันตราย และช่วยย่อยอาหารและผลิตวิตามิน K ในร่างกาย

อย่างไรก็ตาม สายพันธุ์บางชนิดของ เชื้อ e coli คือ ตัวการก่อโรคติดเชื้อในระบบทางเดินอาหารและปัสสาวะ เกิดจากการบริโภคอาหารหรือน้ำปนเปื้อน การสัมผัสสิ่งแวดล้อมที่มีเชื้อ หรือสัมผัสสัตว์พาหะนำโรค

เชื้ออีโคไลมีกี่สายพันธุ์? สายพันธุ์ไหนที่ก่อโรค

เชื้อ E. coli แบ่งเป็นหลายสายพันธุ์ โดยสายพันธุ์ที่ก่อโรคสำคัญ ได้แก่ ETEC (ท้องเสียในนักท่องเที่ยว), EPEC (พบบ่อยในเด็ก), EHEC (ท้องเสียเป็นเลือด) และ EIEC (อาการคล้ายบิด) ตาม CDC การติดเชื้อ E. coli เป็นปัญหาสาธารณสุขสำคัญทั่วโลก

เชื้ออีโคไล O157:H7 สายพันธุ์ที่ต้องระวังเป็นพิเศษ

coli O157:H7 เป็นสายพันธุ์อันตรายที่สุด ผลิตสารพิษ Shiga toxin ทำลายเซลล์ลำไส้และเม็ดเลือดแดง ตาม FDA อาจก่อภาวะ HUS ที่ทำให้ไตวาย โดยเฉพาะในเด็กต่ำกว่า 5 ปีและผู้สูงอายุ ป้องกันโดยหลีกเลี่ยงเนื้อสัตว์ดิบ ผักล้างไม่สะอาด และน้ำไม่ผ่านการฆ่าเชื้อ

สาเหตุของการติดเชื้ออีโคไล เกิดขึ้นได้อย่างไร?

การเข้าใจถึงสาเหตุและเส้นทางการแพร่เชื้อเป็นกุญแจสำคัญในการป้องกันการติดเชื้อ E. coli อย่างมีประสิทธิภาพ สาเหตุหลักของการติดเชื้อมาจากการบริโภคอาหารที่ปนเปื้อน โดยเฉพาะเนื้อสัตว์บด น้ำนมที่ไม่ผ่านการฆ่าเชื้อ ผักสด และน้ำที่ปนเปื้อน

การปนเปื้อน (cross-contamination) ในครัวเรือนก็เป็นสาเหตุสำคัญ เช่น การใช้เขียงหรืออุปกรณ์เดียวกันสำหรับเนื้อดิบและอาหารสุก การล้างมือไม่สะอาดหลังสัมผัสกับเนื้อดิบ หรือการเก็บรักษาอาหารในอุณหภูมิที่ไม่เหมาะสม นอกจากนี้ การสัมผัสกับสัตว์ฟาร์ม สระน้ำที่ปนเปื้อน หรือการดูแลผู้ป่วยที่ติดเชื้อโดยไม่ระวังตัว ก็สามารถเป็นเส้นทางการติดเชื้อได้เช่นกัน

ใครบ้างคือกลุ่มเสี่ยงที่ต้องระวังการติดเชื้ออีโคไลเป็นพิเศษ? 

การระบุกลุ่มเสี่ยงช่วยให้สามารถวางแผนการป้องกันและดูแลที่เฉพาะเจาะจงมากขึ้น โดยมีหลายกลุ่มที่ต้องให้ความสำคัญเป็นพิเศษ

เด็กเล็กและผู้สูงอายุ

เด็กอายุต่ำกว่า 5 ปีและผู้สูงอายุมากกว่า 65 ปี มีความเสี่ยงสูงต่อการติดเชื้อและการเกิดภาวะแทรกซ้อนร้ายแรง เนื่องจากระบบภูมิคุ้มกันที่ยังไม่สมบูรณ์หรือเสื่อมโทรมแล้ว กลุ่มนี้มีโอกาสเกิด HUS สูงกว่าคนทั่วไป และอาจต้องได้รับการรักษาในโรงพยาบาล

ผู้ที่มีระบบภูมิคุ้มกันบกพร่อง

ผู้ป่วยโรคมะเร็ง ผู้ติดเชื้อ HIV ผู้ที่ได้รับการปลูกถ่ายอวัยวะ หรือผู้ที่ใช้ยากดภูมิคุ้มกัน มีความเสี่ยงสูงต่อการติดเชื้อรุนแรงและการแพร่กระจายของเชื้อไปยังอวัยวะอื่นๆ กลุ่มนี้ต้องระมัดระวังเป็นพิเศษในการเลือกบริโภคอาหารและการรักษาสุขอนามัย

หญิงตั้งครรภ์

แม้ว่าหญิงตั้งครรภ์จะไม่มีความเสี่ยงเพิ่มขึ้นมากต่อการติดเชื้อ แต่การติดเชื้อที่รุนแรงอาจส่งผลต่อสุขภาพของมารดาและทารกในครรภ์ได้ การดูแลสุขอนามัยอาหารและการหลีกเลี่ยงอาหารเสี่ยงจึงมีความสำคัญมาก

อาการแสดงเมื่อติดเชื้ออีโคไลเป็นอย่างไร? 

อาการของการติดเชื้อ E. coli มักจะเริ่มแสดงในช่วง 1-8 วันหลังจากได้รับเชื้อ โดยอาการเริ่มต้นมักเป็นอาการท้องเสียน้ำ ปวดท้อง คลื่นไส้ อาเจียน และมีไข้เล็กน้อย ในกรณีที่เป็นสายพันธุ์ที่ผลิตสารพิษ อาการจะรุนแรงขึ้น โดยมีการถ่ายอุจจาระเป็นเลือด ปวดท้องรุนแรง และอาจมีไข้สูง

อาการเตือนภัยที่ต้องรีบพบแพทย์ทันที ได้แก่ การถ่ายอุจจาระเป็นเลือดมาก การปัสสาวะออกน้อยหรือไม่ออกเลย ซีดผิดปกติ ผิวหนังและเยื่อบุตัวเหลือง หรือมีอาการชักเครง ซึ่งอาจเป็นสัญญาณของภาวะ HUS ที่ต้องได้รับการรักษาแบบฉุกเฉินในโรงพยาบาล