VOCs คืออะไร? ทำความรู้จักสารอินทรีย์ระเหยง่ายที่คุณหายใจอยู่ทุกวัน

เมื่อพูดถึงเรื่องมลพิษทางอากาศ หลายคนอาจนึกถึงควันรถยนต์ ฝุ่น PM2.5 หรือควันจากโรงงาน แต่น้อยคนที่จะนึกถึงสารพิษที่อยู่รอบตัวเราในบ้านและอาคาร ซึ่งหนึ่งในนั้นคือสารประกอบอินทรีย์ระเหยง่าย หรือที่เรียกสั้นๆ ว่า VOCs นั่นเอง สารกลุ่มนี้แม้จะมองไม่เห็นด้วยตาเปล่า เป็นสาเหตุของภูมิแพ้มีผลกระทบต่อสุขภาพอย่างมีนัยสำคัญ การเรียนรู้และเข้าใจเกี่ยวกับสารเหล่านี้จึงมีความสำคัญต่อการดูแลสุขภาพของเราและคนที่เรารัก

VOCs คืออะไร?

หากคุณเคยได้กลิ่นสีทาบ้านใหม่ กลิ่นน้ำยาทำความสะอาด กลิ่นเฟอร์นิเจอร์ไม้อัดที่เพิ่งซื้อมา กลิ่นสเปรย์ฉีดผม กลิ่นน้ำยาทาเล็บ กลิ่นจากเครื่องสำอาง หรือแม้แต่กลิ่นจากเบาะหนังในรถยนต์ใหม่นั่นหมายความว่าคุณกำลังได้รับสาร VOCs อยู่ แล้ว VOCs คืออะไรกันแน่? และทำไมเราควรให้ความสำคัญกับมันมากขนาดนี้

ความหมายของ Volatile Organic Compounds

Volatile Organic Compounds หรือที่รู้จักกันในชื่อย่อว่า VOCs คือสารประกอบอินทรีย์ที่สามารถระเหยกลายเป็นไอได้ง่ายที่อุณหภูมิห้องและความดันปกติ คำว่า “volatile” แปลว่าระเหยง่าย ส่วน “organic compounds” หมายถึงสารประกอบที่มีคาร์บอนเป็นองค์ประกอบหลัก ตามนิยามขององค์การพิทักษ์สิ่งแวดล้อมแห่งสหรัฐอเมริกา (US EPA) VOCs คือสารอินทรีย์ที่มีจุดเดือดต่ำและความดันไอสูง ทำให้โมเลกุลสามารถหลุดออกจากของเหลวหรือของแข็งและกระจายเข้าสู่อากาศได้อย่างรวดเร็ว

VOCs มาจากไหน? แหล่งกำเนิดหลักในชีวิตประจำวัน

VOCs สามารถพบได้ทั่วไปในบ้านและสำนักงาน แหล่งกำเนิดหลักมาจากผลิตภัณฑ์ที่ใช้ในชีวิตประจำวัน เช่น สีทาบ้าน วัสดุก่อสร้าง เฟอร์นิเจอร์ พรม กาว น้ำยาทำความสะอาด สเปรย์ฉีดผม น้ำหอม ยาฆ่าแมลง และผลิตภัณฑ์ทำความสะอาด เครื่องถ่ายเอกสารและเครื่องพิมพ์ก็เป็นแหล่งปล่อย VOCs ที่สำคัญในสำนักงาน อีกทั้งกิจกรรมบางอย่าง เช่น การสูบบุหรี่ การประกอบอาหาร การติดเครื่องยนต์ในที่ปิด ก็เป็นแหล่งกำเนิด VOCs ได้เช่นกัน

ตัวอย่างของสาร VOCs ที่พบได้บ่อย

มีสาร VOCs มากกว่า 400 ชนิดที่ได้รับการระบุว่าพบได้ในอากาศภายในอาคาร แต่มีเพียงไม่กี่ชนิดที่พบบ่อยและมีผลกระทบต่อสุขภาพอย่างมีนัยสำคัญ มาทำความรู้จักกับสาร VOCs ที่พบบ่อยในชีวิตประจำวัน

ฟอร์มาลดีไฮด์ (Formaldehyde)

ฟอร์มาลดีไฮด์เป็นหนึ่งใน VOCs ที่พบมากที่สุดในอาคาร มันถูกใช้ในการผลิตเฟอร์นิเจอร์ไม้อัด แผ่นไม้ MDF พรม และวัสดุตกแต่งบ้าน ตามข้อมูลจากองค์การอนามัยโลก (WHO) การสัมผัสฟอร์มาลดีไฮด์เป็นเวลานานอาจนำไปสู่ปัญหาระบบทางเดินหายใจและเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดมะเร็ง โดยเฉพาะมะเร็งโพรงจมูกและไซนัส

เบนซีน (Benzene)

เบนซีนเป็นสาร VOCs ที่พบได้ในควันบุหรี่ น้ำมันเชื้อเพลิง และผลิตภัณฑ์บางประเภท เช่น กาว สี และสารเคลือบผิว ตามการจัดอันดับขององค์การวิจัยมะเร็งนานาชาติ (IARC) เบนซีนจัดเป็นสารก่อมะเร็งกลุ่ม 1 ซึ่งหมายความว่ามีหลักฐานยืนยันว่าสามารถก่อให้เกิดมะเร็งในมนุษย์ได้

โทลูอีน (Toluene)

โทลูอีนพบได้ในสี ทินเนอร์ น้ำยาลบคำผิด และกาว การสัมผัสโทลูอีนในระดับสูงอาจส่งผลต่อระบบประสาทและสมอง ทำให้เกิดอาการปวดศีรษะ เวียนศีรษะ และในกรณีรุนแรงอาจทำให้หมดสติได้ ตามข้อมูลของสถาบันความปลอดภัยในการทำงาน กระทรวงแรงงาน

อะซิโตน (Acetone)

อะซิโตนเป็นสาร VOCs ที่พบในน้ำยาล้างเล็บ สีทาบ้าน และผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดหลายชนิด แม้จะไม่ถูกจัดว่าเป็นสารก่อมะเร็ง แต่การสัมผัสอะซิโตนในปริมาณมากอาจทำให้เกิดการระคายเคืองต่อตา จมูก และลำคอ รวมถึงอาการปวดศีรษะและเวียนศีรษะ