เชื้อนิวโมคอคคัส (Pneumococcus) คืออะไร?
ในโลกของจุลินทรีย์ที่มองไม่เห็นด้วยตาเปล่า มีเชื้อโรคตัวหนึ่งที่อาจฟังชื่อดูไม่คุ้นเคย แต่กลับเป็นสาเหตุสำคัญของโรคร้ายแรงที่คร่าชีวิตผู้คนทั่วโลกนับล้านคนต่อปี นั่นคือ “เชื้อนิวโมคอคคัส” หรือที่รู้จักในชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Streptococcus pneumoniae เชื้อโรคชนิดนี้ไม่เพียงแต่เป็นตัวการสำคัญของโรคปอดอักเสบและโรคหลอดลมอักเสบเท่านั้น แต่ยังสามารถก่อให้เกิดโรคอันตรายถึงชีวิตอื่นๆ อีกมากมาย
เชื้อนิวโมคอคคัส เป็นแบคทีเรียรูปร่างกลมที่มักพบอาศัยอยู่ในจมูกและลำคอของคนปกติประมาณ 5-10% โดยไม่ก่อให้เกิดอาการใดๆ แต่เมื่อโอกาสเหมาะสม เชื้อนี้จะเปลี่ยนบทบาทจากผู้อยู่อาศัยอย่างสงบเป็นผู้บุกรุกที่อันตราย ก่อให้เกิดการติดเชื้อที่หลากหลาย ตั้งแต่การติดเชื้อที่ไม่รุนแรงไปจนถึงโรคที่คุกคามชีวิต
โรคติดเชื้อนิวโมคอคคัส คืออะไร? มีความรุนแรงแค่ไหน?
โรคที่เกิดจากเชื้อนิวโมคอคคัสสามารถแบ่งออกเป็นสองกลุ่มใหญ่ตามระดับความรุนแรงและการแพร่กระจายของเชื้อในร่างกาย ได้แก่:
- การติดเชื้อแบบไม่รุกราน (Non-invasive) – เป็นการติดเชื้อที่มักเกิดขึ้นในบริเวณผิวเยื่อบุต่างๆ มีความรุนแรงปานกลางและสามารถรักษาได้ง่ายกว่า
- การติดเชื้อแบบรุกราน หรือ IPD (Invasive Pneumococcal Disease) – เป็นภาวะที่เชื้อแพร่กระจายเข้าสู่อวัยวะสำคัญหรือกระแสเลือด มีความรุนแรงสูงและอาจคุกคามชีวิตได้
โรคที่เกิดจากเชื้อนิวโมคอคคัสแบบไม่รุกราน (Non-invasive)
การติดเชื้อแบบไม่รุกรานเกิดจากเชื้อนิวโมคอคคัสแพร่กระจายจากจมูกและลำคอไปยังอวัยวะใกล้เคียง โรคที่พบบ่อย ได้แก่ โรคหูชั้นกลางอักเสบ (อาการปวดหู มีไข้) โรคไซนัสอักเสบ (อาการคัดจมูก ปวดศีรษะ) และโรคปอดอักเสบ (อาการไข้สูง ไอมีเสมหะ หายใจลำบาก) หากไม่ได้รับการรักษาที่เหมาะสม อาจพัฒนาไปสู่ภาวะแทรกซ้อนรุนแรงได้
โรคที่เกิดจากเชื้อนิวโมคอคคัสแบบรุกราน (Invasive)
เมื่อเชื้อนิวโมคอคคัสเข้าสู่กระแสเลือดหรืออวัยวะสำคัญ จะเกิดโรคติดเชื้อในกระแสเลือด (Bacteremia) ที่ทำให้เกิดอาการไข้สูง หนาวสั่น ความดันโลหิตต่ำ และอาจนำไปสู่ภาวะช็อกถึงแก่ชีวิต นอกจากนี้ยังมีโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ (Meningitis) ที่มีอาการไข้สูง ปวดศีรษะรุนแรง คอแข็ง กลัวแสง ตามข้อมูลจากกรมควบคุมโรคพบว่าอัตราการเสียชีวิตอยู่ที่ 15-20%
โรคติดเชื้อนิวโมคอคคัส สังเกตอาการอย่างไร? เมื่อสงสัยว่าติดเชื้อนิวโมคอคคัส
การระบุอาการเบื้องต้นของการติดเชื้อจากเชื้อนิวโมคอคคัสมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการรักษาที่ทันท่วงที
อาการที่ควรเฝ้าระวัง:
- ในเด็กเล็ก – ไข้สูงที่ไม่ลดลง กินนมหรืออาหารได้น้อยลง ซึมเซา ร้องไห้ผิดปกติ หรือมีอาการหายใจเร็วผิดปกติ
- ในผู้ใหญ่และผู้สูงอายุ – ไข้สูงร่วมกับอาการทางระบบทางเดินหายใจ เช่น ไอมีเสมหะ หายใจลำบาก หรือปวดหน้าอก
กลุ่มเสี่ยงสูงที่ควรให้ความสนใจเป็นพิเศษ:
- เด็กอายุต่ำกว่า 2 ปี
- ผู้สูงอายุมากกว่า 65 ปี
- ผู้ที่มีโรคประจำตัว เช่น เบาหวาน โรคหัวใจ โรคปอดเรื้อรัง
- ผู้ที่มีภูมิคุ้มกันบกพร่อง
- ผู้ที่สูบบุหรี่หรือดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำ
วิธีป้องกันการติดเชื้อนิวโมคอคคัสอย่างครบวงจร
การป้องกันการติดเชื้อจากเชื้อนิวโมคอคคัสต้องใช้แนวทางหลายมิติ โดยเริ่มจากการสร้างภูมิคุ้มกันเฉพาะผ่านการฉีดวัคซีน และการจัดการสภาพแวดล้อมให้มีความปลอดภัยจากเชื้อโรค
การฉีดวัคซีน IPD: เกราะป้องกันที่สำคัญและมีประสิทธิภาพที่สุด
วัคซีนป้องกันเชื้อนิวโมคอคคัสมี 2 ชนิดหลัก คือ วัคซีน PCV สำหรับเด็ก และ วัคซีน PPV สำหรับผู้สูงอายุ ประสิทธิภาพในการป้องกันโรค IPD อยู่ที่ 80-90% ตามคำแนะนำของกรมควบคุมโรค
การจัดการสภาพแวดล้อมและคุณภาพอากาศภายในบ้าน
นอกจากการสร้างภูมิคุ้มกันแล้ว การจัดการสภาพแวดล้อมให้ปลอดจากเชื้อโรคก็มีความสำคัญไม่น้อย โดยเฉพาะในบ้านที่มีสมาชิกกลุ่มเสี่ยง การใช้เครื่องฆ่าเชื้อโรคในอากาศที่มีประสิทธิภาพสูง อย่าง Wellis Air ที่ ผลิตประจุไฮดรอกซิล (Hydroxyl) ที่ได้รับการรับรองจากองค์การอาหารและยาของสหรัฐอเมริกา (US FDA) สามารถช่วยกำจัดเชื้อนิวโมคอคคัสได้ทั้งในอากาศและบนพื้นผิวต่างๆ อีกทั้งยังได้รับการรับรองมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม (มอก. 60335 เล่ม 2(65)-2564) ของประเทศไทย และสหภาพยุโรป (CE Certificate) มั่นใจด้านความปลอดภัยได้อย่างหายห่วง
เครื่องฆ่าเชื้อโรคที่มีคุณภาพสามารถใช้งานได้ตลอด 24 ชั่วโมงโดยไม่ต้องหยุดพัก ไม่ต้องกังวลว่าเครื่องฟอกอากาศกินไฟไหม และครอบคลุมพื้นที่ได้ถึง 50-100 ตารางเมตรปลอดภัยต่อเด็กเล็กและผู้สูงอายุ มีประสิทธิภาพในการกำจัดเชื้อนิวโมคอคคัส รวมถึง COVID-19, RSV, Rotavirus, SARS, MERS, ไข้หวัดใหญ่ทุกสายพันธ์, เชื้อที่ทำให้เกิดโรคมือเท้าปากเปื่อย และเชื้อโรคอื่นๆ โดยไม่ทิ้งสารตกค้างที่เป็นอันตราย
คำถามที่พบบ่อย (FAQ) เกี่ยวกับเชื้อนิวโมคอคคัส
เคยเป็นโรคปอดบวมแล้ว ยังต้องฉีดวัคซีนนิวโมคอคคัสอีกไหม?
การติดเชื้อธรรมชาติจากเชื้อนิวโมคอคคัสไม่สามารถสร้างภูมิคุ้มกันได้ครอบคลุมทุกสายพันธุ์ เนื่องจากเชื้อนี้มีมากกว่า 90 สายพันธุ์ การฉีดวัคซีนจึงยังคงจำเป็นเพื่อป้องกันการติดเชื้อซ้ำจากสายพันธุ์อื่นๆ
วัคซีน IPD มีผลข้างเคียงอันตรายหรือไม่?
วัคซีนป้องกันโรคจากเชื้อนิวโมคอคคัสถือว่ามีความปลอดภัยสูง ผลข้างเคียงที่พบส่วนใหญ่เป็นอาการเล็กน้อย เช่น บวมแดงบริเวณที่ฉีด หรือไข้เล็กน้อย ผลข้างเคียงร้ายแรงพบได้น้อยมาก
ผู้ใหญ่แข็งแรงดี จำเป็นต้องฉีดวัคซีนนี้ด้วยหรือ?
แม้จะมีสุขภาพแข็งแรง แต่การฉีดวัคซีนยังคงแนะนำสำหรับผู้ที่มีความเสี่ยงสูง เช่น ผู้ที่ทำงานในโรงพยาบาล ผู้ที่ดูแลเด็กเล็กหรือผู้สูงอายุ หรือผู้ที่มีโรคประจำตัว
สรุปบทความ
เชื้อนิวโมคอคคัสเป็นเชื้อโรคที่มีความสำคัญและอันตรายมากกว่าที่หลายคนคิด การรู้จักและเข้าใจถึงความรุนแรงของโรคที่เกิดจากเชื้อนี้ รวมถึงการป้องกันที่เหมาะสม จะช่วยลดความเสี่ยงในการติดเชื้อได้อย่างมีประสิทธิภาพ การฉีดวัคซีนตามกำหนดเวลาที่เหมาะสมร่วมกับการจัดการสภาพแวดล้อมให้ปลอดเชื้อ เป็นวิธีการป้องกันที่ดีที่สุดในปัจจุบัน
สำหรับครอบครัวที่มีสมาชิกกลุ่มเสี่ยง ควรปรึกษาแพทย์เพื่อวางแผนการป้องกันที่เหมาะสม และพิจารณาการใช้เครื่องฆ่าเชื้อโรคที่ใช้เทคโนโลยีประจุไฮดรอกซิล เช่น Wellis Air ที่สามารถกำจัดเชื้อนิวโมคอคคัสได้ทั้งในอากาศและบนพื้นผิว อีกทั้งยังช่วยยับยั้ง COVID-19, RSV, Rotavirus, SARS, MERS, ไข้หวัดใหญ่ทุกสายพันธ์, เชื้อที่ทำให้เกิดโรคมือเท้าปากเปื่อย และเชื้อโรคอื่นๆ อีกด้วย และสามารถทำงานได้ตลอด 24 ชั่วโมงอย่างปลอดภัยต่อทุกสมาชิกในครอบครัว
ติดต่อรับคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญหรือเลือกซื้อ Wellis Air ได้แล้ววันนี้
Line OA: @wellisthailand
Facebook: Wellis Thailand Official
Messenger: Wellis Thailand Official
ปรึกษาผู้เชี่ยวชาญ: 081-559-8555
