เชื้อ Pseudomonas aeruginosa คืออะไร?

ทำความรู้จักเชื้อ Pseudomonas aeruginosa (ซูโดโมแนส แอรูจิโนซา)

Pseudomonas เป็นกลุ่มแบคทีเรียที่มีลักษณะเฉพาะและมีความหลากหลายทางชีววิทยาสูง โดย Pseudomonas aeruginosa ถือเป็นสายพันธุ์ที่สำคัญที่สุดในกลุ่มนี้เนื่องจากความสามารถในการก่อโรคและการดื้อต่อการรักษา นอกจากการเป็นสาเหตุของโรคภูมิแพ้ในผู้ที่มีความไวต่อเชื้อแล้ว เชื้อนี้ยังได้รับการศึกษาและติดตามอย่างใกล้ชิดจากองค์การอนามัยโลก (WHO) และหน่วยงานสาธารณสุขหลักๆ ทั่วโลกเนื่องจากผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นต่อผู้ป่วยที่มีภูมิคุ้มกันอ่อนแอ

ลักษณะสำคัญของเชื้อ Pseudomonas aeruginosa

เชื้อ Pseudomonas aeruginosa เป็นแบคทีเรียรูปแท่ง ที่มีลักษณะเฉพาะคือการผลิตสีเขียวฟ้า (pyocyanin) ซึ่งทำให้เกิดสีเขียวน้ำเงินในบริเวณที่เชื้อเจริญเติบโต เชื้อนี้สามารถเจริญได้ในสภาพแวดล้อมที่มีออกซิเจนและไม่มีออกซิเจน มีความสามารถในการใช้แหล่งอาหารที่หลากหลาย และสามารถทนต่อสภาพแวดล้อมที่รุนแรงได้ดี รวมถึงความทนทานต่อยาปฏิชีวนะหลายชนิด ตามรายงานของ Centers for Disease Control and Prevention (CDC) เชื้อนี้ถูกจัดอยู่ในกลุ่มแบคทีเรียที่มีความเสี่ยงสูงต่อการดื้อยาแบบหลายชนิด (Multidrug-resistant)

ทำไมถึงถูกเรียกว่า “เชื้อฉวยโอกาส” (Opportunistic Pathogen)

การที่ Pseudomonas aeruginosa ถูกเรียกว่า “เชื้อฉวยโอกาส” มาจากพฤติกรรมการก่อโรคที่เฉพาะเจาะจง เชื้อนี้ไม่ค่อยก่อให้เกิดการติดเชื้อในคนที่มีสุขภาพดีและมีภูมิคุ้มกันปกติ แต่จะใช้โอกาสจากความอ่อนแอของระบบภูมิคุ้มกัน หรือสภาพร่างกายที่ไม่ปกติเข้าโจมตี นอกจากนี้เชื้อยังสามารถก่อให้เกิดภูมิแพ้ในเด็กที่มีความไวต่อเชื้อได้ ลักษณะนี้ทำให้เชื้อดังกล่าวเป็นอันตรายอย่างยิ่งต่อผู้ป่วยในโรงพยาบาล ผู้ที่กำลังรับการรักษาด้วยเคมีบำบัด ผู้ป่วยที่ผ่านการปลูกถ่ายอวัยวะ และผู้ที่มีโรคประจำตัวที่ส่งผลต่อระบบภูมิคุ้มกัน

เชื้อ Pseudomonas aeruginosa พบได้ที่ไหน? และติดต่อสู่คนได้อย่างไร?

การทำความเข้าใจแหล่งที่มาและการแพร่กระจายของเชื้อ Pseudomonas aeruginosa เป็นสิ่งสำคัญในการป้องกันการติดเชื้อ เชื้อนี้สามารถอยู่รอดในสภาพแวดล้อมหลากหลาย ทำให้การควบคุมต้องอาศัยความรู้ที่ถูกต้อง

แหล่งที่พบได้ในธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

Pseudomonas พบได้ทั่วไปในดิน น้ำ และพืชผัก เชื้อ Pseudomonas aeruginosa มักพบในน้ำประปา ระบบน้ำร้อน อ่างอาบน้ำ สระว่ายน้ำ และอุปกรณ์การแพทย์ที่เกี่ยวข้องกับน้ำ เชื้อสามารถสร้าง biofilm บนพื้นผิวต่างๆ ทำให้ทนทานต่อการฆ่าเชื้อมากขึ้น

การแพร่กระจายและการติดต่อในสถานพยาบาล

ในสถานพยาบาล เชื้อ Pseudomonas aeruginosa แพร่กระจายผ่านมือบุคลากรทางการแพทย์ อุปกรณ์การแพทย์ที่ปนเปื้อน ระบบน้ำ และการกระจายผ่านอากาศ ตามข้อมูลจากกรมควบคุมโรค การติดเชื้อมักเกิดใน ICU หอผู้ป่วยที่ใช้เครื่องช่วยหายใจ และหน่วยดูแลผู้ป่วยไฟไหม้

ช่องทางการเข้าสู่ร่างกาย

เชื้อ Pseudomonas aeruginosa เข้าสู่ร่างกายได้หลายทาง ได้แก่ ทางเดินหายใจ แผลเปิด ทางเดินปัสสาวะ และระบบหมุนเวียนโลหิต อุปกรณ์การแพทย์ เช่น ท่อช่วยหายใจ สายสวนปัสสาวะ และเข็มเจาะหลอดเลือด เป็นช่องทางหลัก นอกจากนี้ยังติดต่อผ่านการสูดดมละอองน้ำที่ปนเปื้อนหรือการสัมผัสกับพื้นผิวที่มีเชื้อ

อาการและโรคที่เกิดจากเชื้อ Pseudomonas aeruginosa มีอะไรบ้าง?

การติดเชื้อ Pseudomonas aeruginosa สามารถก่อให้เกิดโรคติดเชื้อและอาการที่หลากหลาย ขึ้นอยู่กับตำแหน่งที่เชื้อเข้าโจมตีและสภาพร่างกายของผู้ป่วย

• โรคติดเชื้อในกระแสเลือด (Bacteremia) – เป็นภาวะที่อันตรายที่สุด เนื่องจากอาจนำไปสู่ภาวะเลือดเป็นพิษ (Sepsis) ซึ่งมีอัตราการเสียชีวิตสูง
• โรคปอดอักเสบ – เป็นการติดเชื้อที่พบบ่อย โดยเฉพาะในผู้ป่วยที่ใช้เครื่องช่วยหายใจ อาการรวมถึงไข้สูง ไอมีเสมหะสีเขียว หายใจลำบาก และอาจมีเลือดปนมากับเสมหะ
• การติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะ – มักเกิดขึ้นในผู้ป่วยที่ใส่สายสวนปัสสาวะ มีอาการปวดขณะปัสสาวะ ปัสสาวะขุ่น มีกลิ่น และอาจมีไข้
• การติดเชื้อในแผลและเนื้อเยื่ออ่อน – พบได้บ่อยในผู้ป่วยไฟไหม้ แผลผ่าตัด หรือแผลเรื้อรัง อาการที่สังเกตได้คือ แผลบวม แดง มีหนอง และมีกลิ่นเหม็นคาว โดยเฉพาะการมีสีเขียวน้ำเงินของหนองที่เป็นลักษณะเฉพาะ

การติดเชื้อรุนแรง – ในรายที่รุนแรง อาจเกิดการติดเชื้อในเยื่อหุ้มสมอง (Meningitis) หรือการติดเชื้อในกระดูกและข้อ (Osteomyelitis)

ใครบ้างคือกลุ่มเสี่ยงต่อการติดเชื้อ Pseudomonas aeruginosa?

การระบุกลุ่มเสี่ยงต่อการติดเชื้อ Pseudomonas aeruginosa เป็นขั้นตอนสำคัญในการป้องกันและให้การดูแลที่เหมาะสม ความเข้าใจเกี่ยวกับปัจจัยเสี่ยงจะช่วยให้บุคลากรทางการแพทย์และผู้ดูแลสามารถวางแผนการป้องกันได้อย่างมีประสิทธิภาพ

• ผู้ป่วยในโรงพยาบาล 
• ผู้ที่มีภูมิคุ้มกันบกพร่อง
• ผู้ป่วยโรคซิสติก ไฟโบรซิส (Cystic Fibrosis)
• ผู้ที่มีแผลเปิด แผลไฟไหม้รุนแรง

วิธีป้องกันการติดเชื้อ Pseudomonas aeruginosa

การป้องกันการติดเชื้อ Pseudomonas aeruginosa ต้องอาศัยมาตรการหลักหลายประการ ได้แก่ การล้างมือที่ถูกต้องด้วยสบู่และน้ำหรือเจลแอลกอฮอล์ การใช้อุปกรณ์ป้องกันส่วนบุคคล การดูแลอุปกรณ์การแพทย์อย่างเหมาะสม และการควบคุมคุณภาพน้ำในสถานพยาบาล

สำหรับการป้องกันในโรงพยาบาล การใช้เครื่องฟอกอากาศฆ่าเชื้อโรคที่มีประสิทธิภาพสูง อย่างเครื่องฆ่าเชื้อโรคในอากาศจาก Wellis Air ที่ใช้เทคโนโลยี Hydroxyl สามารถกำจัดเชื้อโรคในอากาศรวมถึง Pseudomonas aeruginosa ได้อย่างมีประสิทธิภาพอีกทั้งยังช่วยยับยั้ง COVID-19,  RSV, Rotavirus, SARS, MERS, ไข้หวัดใหญ่ทุกสายพันธ์, เชื้อที่ทำให้เกิดโรคมือเท้าปากเปื่อย และเชื้อโรคอื่นๆ โดยเฉพาะในหน่วย ICU ห้องผู้ป่วย และพื้นที่เสี่ยงสูงอื่นๆ ในสถานพยาบาล เพราะ Wellis Air เป็นเครื่องฟอกอากาศในโรงพยาบาลที่มีประสิทธิภาพ ช่วยลดการแพร่กระจายของเชื้อผ่านอากาศ ซึ่งเป็นหนึ่งในช่องทางสำคัญของการติดเชื้อในโรงพยาบาล การจัดวางตำแหน่งของเครื่องฟอกอากาศฆ่าเชื้อโรคในจุดสำคัญจะช่วยสร้างสภาพแวดล้อมที่ปลอดภัยและลดความเสี่ยงต่อการติดเชื้อ Pseudomonas ได้อย่างมีนัยสำคัญ

คำถามที่พบบ่อย (FAQ)

เชื้อ Pseudomonas aeruginosa อันตรายถึงชีวิตหรือไม่?

เชื้อ Pseudomonas aeruginosa สามารถเป็นอันตรายถึงชีวิตได้ โดยเฉพาะในผู้ป่วยที่มีภูมิคุ้มกันอ่อนแอ การติดเชื้อในกระแสเลือดมีอัตราการเสียชีวิตประมาณ 20-50% หากได้รับการวินิจฉัยและรักษาทันท่วงที โอกาสหายขาดมีสูง โดยเฉพาะในผู้ที่มีสุขภาพดี

คนทั่วไปที่แข็งแรงดีจะติดเชื้อนี้ได้ไหม?

คนทั่วไปที่มีสุขภาพดีมีโอกาสติดเชื้อ Pseudomonas aeruginosa ได้น้อยมาก เชื้อนี้เป็น “เชื้อฉวยโอกาส” ที่จะก่อโรคเมื่อมีความผิดปกติของระบบภูมิคุ้มกัน การติดเชื้ออาจเกิดขึ้นในสถานการณ์พิเศษ เช่น การสัมผัสกับน้ำปนเปื้อน การมีแผลเปิด หรือการสูดดมละอองจากอ่างน้ำร้อนที่ไม่สะอาด

เชื้อนี้ทนทานต่อยาฆ่าเชื้อหรือไม่?

เชื้อ Pseudomonas aeruginosa มีความทนทานต่อยาฆ่าเชื้อหลายชนิด โดยเฉพาะเมื่อสร้าง biofilm การฆ่าเชื้อที่มีประสิทธิภาพต้องใช้แอลกอฮอล์ 70% สารละลายคลอรีน หรือ Quaternary ammonium compounds การทำความสะอาดด้วยน้ำและสบู่เพียงอย่างเดียวไม่เพียงพอ อุณหภูมิสูงกว่า 60 องศาเซลเซียสเป็นเวลานานพอก็ฆ่าเชื้อได้

สรุปบทความ

Pseudomonas aeruginosa เป็นเชื้อฉวยโอกาสที่เป็นภัยต่อผู้ป่วยกลุ่มเสี่ยงสูง เช่น ผู้ป่วยใน ICU ผู้ที่มีภูมิคุ้มกันบกพร่อง และผู้ป่วยโรคซิสติก ไฟโบรซิส การป้องกันการติดเชื้อต้องทำแบบครอบคลุม โดยเฉพาะการใช้เครื่องฆ่าเชื้อโรคที่มีประสิทธิภาพสูงอย่าง Wellis Air เพื่อกำจัดเชื้อโรคในอากาศรวมถึง Pseudomonas ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ไม่กินไฟ สามารถเปิดทิ้งไว้ได้ตลอด 24 ชั่วโมง โดยเฉพาะในหน่วย ICU และห้องผู้ป่วยในสถานพยาบาล การใช้เครื่องฆ่าเชื้อโรค Wellis Air ที่ได้รับการรับรองด้านความปลอดภัยจาก องค์การอาหารและยาของสหรัฐอเมริกา (US FDA), มาตรฐานความปลอดภัยของสหภาพยุโรป (CE Certificate) รวมถึงการรับรองมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม (มอก. 60335 เล่ม 2(65)-2564) ของประเทศไทย ร่วมกับมาตรการป้องกันเชื้อโรคพื้นฐาน เช่น การล้างมือและการดูแลอุปกรณ์การแพทย์ จะช่วยลดความเสี่ยงในการติดเชื้อและความรุนแรงของโรคได้อย่างมีนัยสำคัญ จำไว้ว่าการป้องกันด้วยเทคโนโลยีที่ทันสมัยนั้นดีกว่าการรักษาเสมอ

ติดต่อรับคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญหรือเลือกซื้อ Wellis Air ได้แล้ววันนี้

Line OA: @wellisthailand

Facebook: Wellis Thailand Official 

Messenger: Wellis Thailand Official 

ปรึกษาผู้เชี่ยวชาญ: 081-559-8555